Lavanta Bitkisi Nasıl Yetiştirilir?

Lavanta bitkisi, 1 m’ye kadar boylanabilen, yarı çalımsı, çok yıllık bir bitkidir. Endemik bitki kabul edildiğinden lavanta tarlaları koruma altındadır. İlçe tarım müdürlükleri ile irtibata geçilerek yetiştiriciliğinde teşvik uygulamaları bulunan bitkilerden biridir. Lavanta bitkisinin ekonomik olarak kullanılan kısmı çiçekleridir. Çiçek ve çiçek saplarından elde edilen uçucu yağ, dünya çapında ticareti en fazla yapılan 15 uçucu yağ arasındadır.

Lavanta yağı kozmetik ve parfüm sanayinde, sabunda, çayda,  ilaç sanayiinde, aromaterapide, çay ve diğer endüstri kollarında kullanılmaktadır. Son dönemde ülkemizde yaygın olarak üretilmeye başlanmış olan bu bitkinin yaşam koşulları ve yetiştirilmesi ile ilgili bilgileri derledik. Önceden sadece Isparta ve yöresinde yetiştirilen Lavanta bitkisi, artık Trakya ve çevre bölgelerde de yetiştirilmeye başlandı. Yetiştirmeyi düşünenler varsa bu yazı güzel bir rehber olacaktır.

Lavanta Nasıl Şartlarda Yetişir  

Lavanta bitkisi yetiştiriciliğinde toprak seçimi olarak kireç içeriği yüksek olan süzek, kuru ve kalkerli topraklarda daha iyi verim alınır. Bununla birlikte su sıkıntısı olan, besin maddelerince fakir, kötü toprak koşullarında da yetişebilen lavanta üreticiler için alternatif bir üründür. Kurağa, sıcağa ve soğuğa oldukça dayanıklıdır. Ancak kışı çok sert geçen bölgelerde bazen don zararı görülmektedir.

Lavanta Bitkisi Nasıl Üretilir?

Lavanta tohumlar ve bitkilerden elde edilen çelikler ve köklü sürgünlerle üretilmektedir.

Çelikle Üretme

Çelikler, bitki uyanmadan önce bitkiden kış dinlenme dönemindeyken alınması gerekmektedir. Bitkiden alınan çelikler köklenme ortamına alınır. Köklenmenin sorunsuz sağlanması için orman toprağı, torf, perlit, kum ortamlar sağlanmalıdır. Ayrıca çelikle üretimde köklendirici hormon kullanımı köklenmeyi artıracaktır.

Tohumla Üretme

Diğer bir üretim yöntemi olan tohumla üretimde tohum direk toprağa ekilir. Ancak tohumların çok küçük olması nedeniyle ilk çıkışta yabancı ot kontrolü zor olacağından tohumların öncelikle fideleme yöntemiyle fide elde edilmesi uygundur. Fide yastıklarına ekilen tohumdan elde edilen fideler tüplenir. Tüplü fideler bölgelere göre değişmekle birlikte mart başı- mayıs sonu arası yapılır.

Dikme Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Dikimden önce arazinin diskaro ile derin bir şekilde sürülmeli, tırmıkla düzenlenmeli ve dikim yerleri oluşturulmalıdır.
• Fidelerin sıra arası ve sıra üzeri mesafesi 100*40 cm, 120*50 cm traktörle yapılacak olan bakım işleri için en uygun olanıdır.
• Bu durum dekara bitki sayısını düşüreceği için dekara çiçek veriminin de önemli ölçüde düşmesine sebep olmaktadır.
• Eğer küçük bir alanda üretim yapılacak ve elle bakım yapılacaksa sıra arası mesafe daha az olabilir. Bu şekilde dekara düşen bitki sayısıyla birlikte verim de artacaktır.
• Sıralar hazır olduktan sonra fideler dikilir. Dikimden hemen sonra can suyu verilmelidir.
• Dikimin yapıldığı yıl 3–4 defa sulama yapılması bitkinin toprağa daha sıkı tutunması açısından önemlidir. İlerleyen yıllarda suya ihtiyaç duymasa da, sulama yapılması verimi artıracaktır.
• İlk yıl yapılacak çapalama yabancı ot kontrolünü sağlayacak ilerleyen senelerde lavanta bitkisi gelişeceğinden buna gerek kalmayacaktır.
• Lavanta tarlalarında dekara 8-10 kg N ve 3-5 kg P2O5 yıllık ihtiyacı olan gübredir. 2-3 yılda bir ahır gübresi ile yapılacak gübreleme, toprak şartlarını iyileştirmeye yardımcı olacağı için son derece önemlidir. Sonraki yıllarda en uygun gübreleme toprak analizi sonuçlarına göre yapılmalıdır.
•  İlk iki yıllık süreçte yabancı ot kontrolü amacıyla yapılacak çapalama işlemi dışında önemli bir bakım işlemi yoktur.
• Lavanta bitkisinde görülen hastalıklar bitkinin kök kısımlarında şapkalı mantar ve beyaz kök çürüklüğüdür. Toprak üstü kısımlarında ise Septoria lavandulae ve Ochiobulus brachyascus gibi hastalık etmenleri zarar vermektedir.

Lavanta Hasadı Ne Zaman Yapılır?

Lavanta bitkisi çeşit özelliği, iklim, toprak özellikleri, rakım, yöney gibi özelliklerine göre değişmekle birlikte temmuz ayı içerisinde tam çiçeklenme tamamlanır ve hasat yapılır. Hasat testereli ot bıçağı ya da benzinli çim biçme makineleri ile yapılmaktadır. Hasat edilen lavantalar ya kurutulmaya bırakılır ya da uçucu yağ eldesi için işletmelere gönderilir.

Lavanta bitkisi kurutma işlemleri toprağa serilerek yapıldığında uçucu yağ kayıpları olmaktadır. Uçucu yağ eldesi su ve buhar distilasyonu ile elde edilir. Sapsız kuru çiçeklerde çeşitlere göre değişmekle birlikte uçucu yağ oranı % 3-9 arasında değişmektedir. Dekara sapsız kuru çiçek verimi çeşit özelliğine, iklim ve toprak koşullarına göre 100 kg ile 500 kg arasında değişir.